Nadide Eserlerin Onarımı ve Restorasyonu

Eski ve yıpranmış nadide eserlerin onarımı ve restorasyonu, kâğıt ve kola ile sağlamlaştırılması demek değildir. Dikkat ve bilgi isteyen bu işlem de yapılacak en küçük bir hata  eski ve yıpranmış olan eseri tamamen yok edebilir.

Biyolojik, fiziksel ve kimyasal sebeplerden bir veya birkaçının neden olduğu ya da yangın ve sel gibi nedenlerle zarar görmüş, nadide eserlerin onarımı ve restorasyonu konusu  çok zor ve meşakkatlidir. Nadide eser olarak nitelendirmemizin kaynağında bu eserlerin elde bulunan tek kopya olmaları da yatmaktadır.

Onarımı ve restorasyonuna başlamadan önce

Restorasyon uygulaması, onarımı yapılacak kâğıdın yapısı, o ana kadar görmüş olduğu onarımlar ve bundan sonra yapılacak olan işlemler ile ilgili bütün bilgilere sahip olmayı gerektiren bir işlemdir. Bu yüzden de yapılacak en küçük hata, tamiri mümkün olmayan zararlara ve hatta eserin tamamen yok olmasına sebep olabilir.

Yalnız hatalı onarımlar değil, yanlış bir tekniğin uygulanması, bileşimi iyi bilinmeyen bir malzemenin kullanılması ve acele ile yapılan işlemlerde restorasyonu yapılan eserlerde sık sık karşılaşılan bir problemdir.

 

Nadide Eserlerin Onarımına Başlarken

Onarım ve restorasyonda amaç

Restorasyonda amaç yeni bireser meydana getirmek veya okunamayan ya da resimleri tam olarak belirgin olmayan bir eseri okunabilir ya da kullanılabilir hale getirmek değildir. Restorasyonda amaç yapılabilecek en az müdahale ile eserin sürekliliğini ve dayanıklılığını sürdürmesine yardım etmektir. Müdahale görmüş bir eser artık daha az orijinal bir eserdir ve müdahalenin miktarına göre orijinal özelliklerini devam ettirir.

Nadide eserlerin onarımı ve restorasyonu işlemlerini kimler yapabilir?

Esere uygulanacak restorasyon işleminin yanı sıra restorasyonu yapacak kişinin de konusu ile ilgili sahip olduğu nitelikler önem taşımaktadır.

Restorasyonu yapacak kişinin çeşitli onarım metotlarını, iyi ve kötü yönleriyle birlikte, bilmesi gerekmektedir. Ayrıca restore edilecek malzemenin yapısını, bileşimini ve uygulamada kullanılacak malzemelere karşı vereceği tepkiler ile bütün bu malzemelerin farklı depolanma ve kullanma şartlarındaki muhafaza ve dayanıklılık kaliteleri ile ilgili de fikir sahibi olunması gerekmektedir.

Nadide Eserlerin Sayfa Onarımları

Onarım işine başlamadan önce, tahribat veya bozunmanın derecesini anlamak için objeler iyice incelenmeli ve daha sonra, eseri kuvvetlendirmek veya ömrünü uzatmak için gereken işlemlerin ne olacağına karar verilmelidir.

Alınacak bu kararlar onarım prensipleri adı altında belirlenmiş bazı kriterlerdir. Onarım prensipleri, iklime  bağlı olmaksızın, her yerde aynıdır. Bu prensipler tam olarak kavranıldıktan sonra,karşılaşılabilecek özel durumlara çözüm yolları bulmak zor olmayacaktır.

Genel olarak restorasyon prensiplerini şöyle sıralayabiliriz; restorasyon çalışması sadece kâğıt ve yapıştırıcı malzeme kullanılarak malzemenin sağlamlaştırılması anlamına gelmez. Restorasyon çalışmalarında eserin tahrip olmasına sebep olan faktörlerin neler olduğu tespit edilmeden uygulanacak teknikler ve kullanılacak malzemeler geri dönülemeyecek sonuçlara sebep olabilir. Bunun için ön inceleme eserin hayatta kalmasını sağlayacak teknik ve malzeme seçimi için en önemli aşamadır.

Nadide eserlerin onarımı ve restorasyonu sırasında nelere dikkat edilmeli?

Restorasyon çalışmaları ayrı bir uzmanlık alanıdır. Eserlerin restorasyonu yapacak olanlar, bu konuda yetişmiş, alanında uzman, çeşitli restorasyon tekniklerini bilen kişiler (restoratörler) olmalıdır.
Restorasyon çalışmalarının bilgi, tecrübe, titizlik, sabır ve ustalık gerektiren bir iş olduğundan bilgisiz insanlara eserlerin teslim edilmemesi gerekmektedir.

Yeni başlayan personele bir uzman tarafından bıçağın nasıl kullanılacağının anlatılması restorasyon çalışmalarında eserlerin mümkün olduğu kadar orijinalliğinden hiçbir şey kaybetmemesi gerekmektedir. Restorasyon sonucunda, eser aslından uzak bir kimlik kazanmış, estetik değer ve zenginliğini kaybetmişse, bu doğru ve güvenilir olma özelliğini de kaybetmiş olduğu anlamına gelir.

Restorasyonda yapılan müdahalenin şekli ve derecesi görünür olmalıdır. Restorasyonda kullanılan tamamlama malzemesinin rengini ile restorasyonu yapılacak malzemenin rengini boya kullanarak birbirine uydurmaya çalışılmamalıdır. Bu işlem müdahalenin ne kadar olduğunu gizlediğinden sakıncalıdır.

Nadide eserlerin onarımı ve restorasyonu sırasında dikkat edilecek diğer noktalar

Tamamlama yapılırken kullanılacak malzemenin doku yönü, restorasyon yapılacak malzemenin doku yönüyle aynı olmalıdır. Bu işlem malzemenin nemden dolayı hacim genişlemesi veya kurumadan kaynaklanan büzüşme ve kırışmaları, her iki malzemenin de aynı yönde tepki vermesinden dolayısıyla önleyecektir. İki yüzü de yazılı sayfaların restorasyonu için ipek kâğıdı, ipek tül veya selüloz asetatlı kâğıtlar kullanılmalıdır.

Restorasyonu yapılan kâğıdın üzerindeki yazılı metnin tahrip edilmemesine özen gösterilmelidir. restorasyon sırasında kullanılacak kimyevi maddeler, kâğıdın zayıflamasına ve yazıların dağılıp silinmesine sebep olabilmektedir. Yazılı metin üzerindeki mürekkeplerin suda dağılıp dağılmadığı kontrol edilmeli ve ona göre işlem yapılmalıdır. Restorasyon sırasında kullanılan tamir malzemesi gerektiği zaman sökülebilir olmalıdır. Fakat, kullanılan tamir malzemelerinin geri dönüşümü olmadığı yani tamamen ya da bir miktar kalıntı bırakmadan temizlenemediği unutulmamalıdır. Bundan dolayı restorasyonda doğru malzeme kullanılmasına aşırı dikkat edilmelidir ve tercih edilen malzeme en az zararlı olan olmalıdır.

Nadide Eserin Onarımı Sonrası Görünümü

 

Restorasyon masraflı bir işlem olduğundan kullanılacak metotların doğru, yapılacak işlemin uzun ömürlü ve mümkün olduğu kadar az masraflı ve kolay bulunabilecek cinsten olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Restorasyon işlemine geçilmeden önce objenin ne tür bir tahribata uğradığı ve bu tahribatın derecesinin ne seviyede olduğu tam olarak tespit edilmeli ve bu sonuçlara göre kullanılacak metot ve malzeme tespiti yapılmalıdır.

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
Share on pinterest
Pinterest

Bir cevap yazın